Küçük bir uç beyliğiyken vakitle üniversal devletlerden biri haline gelen Osmanlı Devleti‘nin temellerini atan Osman Gazi, yüzyıllar boyunca gerçekleştirilen fetihlerle Türk-İslam medeniyetinin yayılmasında atılan birinci adımların mimarı oldu.
Özgüvenli kişiliği, savaşçılık meziyetleri, askeri bilgisi, babası Ertuğrul Gazi’den edindiği devlet adamlığı deneyimi ve Pir Edebali’den aldığı dini eğitim ile Osman Gazi, Osmanlı Devleti‘nin kuruluşu ve gelişmesinde aktif bir rol aldı.
Askeri kabiliyet ve cengaverliğiyle Ertuğrul Gazi’nin en küçük oğlu olmasına karşın babasından sonra beyliğin başına geçen Osman Gazi, adaletli bir idare anlayışını gözetti.
Osman Gazi‘nin naaşı, vasiyeti üzerine 1326 yılında Bursa’daki Tophane mevkisinde sekizgen planlı, üzeri kubbeyle örtülü “Gümüşlü Kümbet”e defnedildi. Kentin fethinden sonra kiliseden dönüştürülen türbenin ortasında, Osman Gazi‘ye ilişkin etrafı sedef kakmalı, pirinç parmaklıklarla çevrili, sırma işlemeli kadifeyle örtülü ahşap sanduka bulunuyor.
Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali İhsan Karataş, AA muhabirine, İslam devletleri içinde Osmanlı kadar uzun yaşayan diğer devletin olmadığını söyledi.
Anadolu’ya 13’üncü yüzyılda Selçuklu Devleti’nin hakim olduğunu, Moğollar’ın baskısıyla bunun yıkılmaya başladığını belirten Karataş, “Bu asırda Moğollar, Bağdat merkezli Abbasi halifesini de ortadan kaldırdı. Hasebiyle İslam dünyası, perişan bir hale geldiydi. İşte bu türlü her şeyin bittiği Osmanlı Devleti ortaya çıktı.” diye konuştu.
Karataş, Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra beyliklerin kurulduğunu anımsatarak, “Ertuğrul Gazi, bugünkü Bilecik’in Söğüt ilçesi taraflarında, gerek Moğollar gerek Harzemşahlarla uğraşında Selçuklulara yardım etmesi hasebiyle kendisine uç beyliği misyonu verildi. Topluluğuyla birlikte Bizans’a karşı uğraş etmeye başladı. Orada Osmanlı Devleti’nin temelleri de yavaş yavaş atılmaya başladı.” sözlerini kullandı.
“Bizans’a gerçekleştirdiği fetihlerle beylik topraklarını genişletti”
Ertuğrul Gazi’nin vefatından sonra yerine Osman Gazi‘nin geçtiğini lisana getiren Karataş, şunları kaydetti:
“Askeri kabiliyeti yeterli olarak bilinen Osman Gazi, bölgede bilhassa Bizans’a yönelik gerçekleştirdiği fetih hareketleriyle babasından almış olduğu toprakları 4 bin kilometreden yaklaşık 20 bin kilometreye çıkartmış, 4-5 kat artırarak genişletti. Güçlenmeye başlayınca etraftaki beyliklerin bir kısmı Osmanlı’ya katıldı. Bir kısmı da bir müddet daha kendileri gayret etmeye devam etti.”
Karataş, Osman Gazi‘nin fetih hareketlerini devam ettirirken temel gönlünde yatan yerin Bursa olduğunu anlattı.
Osman Gazi‘nin Hisar Bölgesi’nin korunaklı olmasından ötürü Bursa’yı fethedilmesini kolay görmediğini belirten Karataş, şöyle devam etti:
“Bursa’nın 10 yıl fetih süreci vardır. Rumlar, içeriye kapanıyorlar. Kendilerine yetecek ölçüde yiyecek de var. Dışarı çıkmıyorlar. Münasebetiyle Osman Gazi, bunun kılıç zoruyla alınamayacağını anlayınca Bursa’yı bugün bu Balabanbey ve Aktimur’da kaleler yaptırdı. Kan dökülmeden, aşağı üst 10 yıllık süreç sonunda Bursa tekfuru gelip teslim oldu. Bursa’nın fethi, Osman Gazi ömrünün son vakitlerinde gerçekleşti. Oğlu Orhan Gazi’ye Balaban Kalesi’nden kubbesi parlayan yeri göstererek ‘Beni oraya defnedersiniz.’ diyor. Bir bakıma da maksat gösteriyor, ‘Orayı kesinlikle fethedeceksiniz.’ diye. Osman Gazi tarafından kuşatılmış kent, 1326’da oğlu Orhan Gazi’ye nasip olmuştur.”
“Devlet, Osman Gazi’nin ismiyle devam etti”
Prof. Dr. Karataş, kaynaklarda devletin isminin “Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye” olarak geçtiği bilgisini verdi.
Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’yi Osman Gazi’nin kurduğunun altını çizen Karataş, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Bir devlet kurulduğunda, hutbede Sultan’ın isminin okunması, o devletin artık bağımsızlığını ilan ettiği manasına gelir. Aslında doğuda Selçuklu yıkıldı. Eskişehir’deki Karacahisar Kalesi’nde Sultan Osman da Dursun Fakih’e birinci hutbeyi okuttu ve kendi ismi orada geçti. Böylelikle Osmanlı Devleti, kurulmuş oldu lakin devletin asıl kurumsallaşması, Bursa’nın fethinden sonra Orhan Gazi vaktinde gerçekleşecektir, hudutlarını Balkanlar’a taşıyarak büyümesi, genişlemesi… Temelini Ertuğrul Gazi attı, devleti Osman Gazi kurdu lakin devleti Orhan Gazi şekillendirdi. Devlet, Osman Gazi’nin ismiyle devam etti. Kuruluştaki hasbilik, samimiyet, devletin uzun müddet yaşamasına da sebep olmuştur. Uyguladıkları adalet sistemi, gayrimüslimlere tanıdıkları müsamahakar davranışlar, herkese eşit derecede ve âlâ muamele, bu devletin uzun müddet yaşamasının temel sahiplerindendir.”
Karataş, Osman Gazi’nin oğlu Orhan Gazi’ye bulunduğu nasihatleri şöyle aktardı:
“Din işlerine dikkat et. Zulümden sakın. Hep cihat ile ülkeni genişlet. Devlet hazinesini koru. Allah isteğine erişmek için hizmet veren sadık devlet adamlarını gözet. Alimler, faziletli şahıslar ve ediplere, ikram ve iltifatta bulun. Malına ve askerine mağrur olma, din ehlini kapından uzak tutma. Allah’ın ve kulların hakkını gözet. Adaletten ayrılma. Her işte önlemini al lakin Allah’a güvenmekten geri durma.”
About The Author
More Stories
Yat limanında rezil imaj: Kayaların üzerinde kimseye aldırış etmediler
Denizli Orman Gruplarından Yangınla Gayrete Duygusal Dua
İnegöl’de Ormanlık Alanda Baraka Yangını Denetim Altına Alındı