BURSA Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Ziraat Fakültesi, çeltik üretiminde damla sulama sistemiyle yaptığı denemede, su tüketimini yaklaşık yüzde 50 oranında azaltırken, hastalık ve yabancı ot sıkıntılarının da önüne geçti. Klasik tava prosedüründe, 1 hektarlık alanda 10 ila 15 bin metreküp ortasında su kullanılırken, damla sulama sistemiyle yetiştirilen çeltik için bu ölçü 6 bin metreküpe düştü.
Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Birol Taş, pandemi devrinde artan kuraklık sıkıntısını gözlemleyip, su tüketimi yüksek olan buğday, çeltik ve ayçiçeği üzere eserlerin daha az suyla da verimli yetiştirilebilmesi gerektiği kanısına odaklandı. Bu fikir doğrultusunda kısa mühlet evvel somut adımlar atan Prof. Dr. Taş, fakültenin araştırma alanında 7 farklı çeltik çeşidini küçük bir alana ekti. Klasik olarak çeltik üretiminde kullanılan ‘tava’ sistemi yerine çağdaş damla sulama formülünü uygulayan Taş, su kullanımını yarı yarıya azaltırken, klâsik yollarla sağlanan randımana yakın sonuçlar elde etti. Çeltiğin değerli bir besin kaynağı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Taş, “Bizim tarlada ‘çeltik’, markette ise ‘pirinç’ dediğimiz eser, dünya nüfusunun üçte birinin temel besini. B1, B2, B3, B6 vitaminleri ile fosfor, demir, magnezyum içeriyor. Karbonhidrat oranı yüksek, sindirimi de kolay bir besin. Ayrıyeten glüten içermediği için çölyak hastaları ve glüten hassasiyeti olanlar için çok önemli” diye konuştu.
‘DAMLA SULAMADA SÜRECİ BÜSBÜTÜN DENETİM EDEBİLİYORUZ’
Çeltik üretiminde damla sulama formülüyle yapılan denemede, su tüketimi yaklaşık yüzde 50 oranında azaltılırken, hastalık ve yabancı ot sıkıntılarının da önüne geçildi. Klasik tava yolunda, 1 hektarlık alanda 10 ila 15 bin metreküp ortasında su kullanılırken, damla sulama sistemiyle yetiştirilen çeltik için bu ölçü 6 bin metreküpe düşerken, klasik çeltik üretimi ve araştırmalar doğrultusunda denenmeye başlayan üretim tekniği hakkında bilgi veren Prof. Dr. Birol Taş, şunları söyledi:
“Çeltik klâsik olarak ‘tava’ yoluyla, yani setlerle çevrili, suyla kaplı tarlalarda yetiştiriliyor. Lakin artan kuraklık nedeniyle, suyu daha verimli kullanmamız kural. Biz de çeltiği damla sulama sistemiyle denedik. Fakültemizin araştırma alanında, bölgemizdeki 7 farklı çeltik çeşidiyle bu çalışmayı yürüttük. Olağanda tava metodunda 10-15 bin metreküp su harcanırken, biz 6 bin 200 metreküp kullandık. Yani önemli bir tasarruf sağladık. Ayrıyeten klasik prosedürde, sık görülen hastalık ve yabancı ot sıkıntıları yüzünden ilaçlama gerekirken, damla sulamada buna muhtaçlık duymadık. Gübreyi de direkt damla sistemiyle verdik, böylelikle bitki çok daha verimli yararlandı. Şu an randıman, klasik usule nazaran yüzde 10-15 düşük görünüyor. Lakin bunun, çalışmaların yeni olmasından kaynaklandığını düşünüyoruz. Önümüzdeki 1-2 yıl içinde birebir randımanı, hatta daha fazlasını yakalayacağımıza inanıyoruz. Damla sulamada süreci büsbütün denetim edebildiğimiz için, avantajımız büyük. İleride çiftçilere damla sulamaya uygun çeşitleri önermeyi planlıyoruz.”
‘ÇİFTÇİLERİN EN MUTLU OLDUĞU ÇEŞİTLERİ SEÇTİK’
Ön denemelerden elde edilen net sonuçlarla TÜBİTAK projelerine başvuracaklarını belirten Prof. Dr. Taş, “İleride daha fazla çeşit ve akıllı sulama sistemleriyle çalışmalar yapmaya devam edeceğiz. Bu fikir pandemi devrinde doğdu. Beşerler meskenlerine kapanmışken kuraklığın arttığını, buğday, çeltik ve ayçiçeği üzere eserlerin ne kadar kritik olduğunu gördük. ‘Bu kadar su tüketen bitkileri daha az suyla yetiştirebilir miyiz’ diye düşündük. Avrupa’da bu çalışmalar, 5 yıl evvel başlamış, biz de çabucak hemen eş vakitli sayılırız. Türkiye’de de farklı üniversitelerde yüksek lisans ve doktora seviyesinde araştırmalar sürüyor. Güçlü çeltik çeşitlerini damla sulama ile birleştirebilirsek, büyük bir muvaffakiyet olacak. Bizim çalışmamızın başkalarından farkı, bölgemizde yetişen 7 farklı çeltik çeşidini temel almamız. Çiftçilerin en çok şad olduğu çeşitleri seçtik. Zira ileride onlara bu çeşitleri önermeyi hedefliyoruz. Gayemiz, çiftçiye bu sistemi en kolay formda kabul ettirmekti. Toprak altından damla sulama sistemi de kullanılabilirdi ancak bu prosedür maliyetli olduğundan çiftçilerin karşılaması zordur. Biz, mısır yahut çilekte kullanılan tesisatı kurarak çeltiğin de tıpkı formda yetiştirilebileceğini göstermek istedik. Yani çiftçinin başında soru işareti bırakmayacak bir prosedür geliştirmeye çalışıyoruz” dedi.
‘BİTKİNİN SU GERİLİMİ YAŞAMAMASINI SAĞLADIK’
Damla sulamanın tarım bölümü için değerini vurgulayan Prof. Dr. Taş, “Su kaynakları giderek azalıyor ve tarım, dünyadaki suyun yüzde 80’ini kullanıyor. Bu nedenle suyu en verimli formda pahalandırmak zorundayız. Su, ömür demektir. Su olmadan üretim de olmaz. Çeltik yetiştiriciliğinde damla sulamada, bilhassa 3 kritik periyot vardır; tohumun çimlenmesi, sapa kalkma-kardeşlenme periyodu ve başak bağlama evresi. Bu devirlerde su eksikliği randımanı düşürür. Biz de sulama sıklığını artırarak, bitkinin su gerilimi yaşamamasını sağladık. Toprak nemini dikkate alıp, daima su ve besin takviyesi verdik, böylelikle başakların daha dolgun olmasını sağladık. Dünya çapındaki araştırmalar, çeltiğin daima su altında kalmasının risklerini ortaya koyuyor. Kök hastalıkları artıyor, toprakta tuzlulaşma oluyor ve vakitle o topraklarda tarım yapılamaz hale geliyor. Bizim uygulamamız bu meselelerin önüne geçiyor. Hastalık ve zararlıları sıfıra indiriyoruz, suyu faal kullanıyoruz. Bu yüzden gelecekte çeltik üretiminde damla sulama sistemine geçiş kaçınılmaz hale gelecek” sözlerini kullandı.
About The Author
